مهارت خلاصه نویسی

باسمه تعالی

الحمدلله ربّ العالمین
به لطف خدا، همت اساتید، همراهی مدیر و معاون محترم آموزش، و همکاری و تلاش طلاب عزیز مرحله اول تحقیق تطبیقی(خلاصه نویسی) انجام شد.
ضمن تشکر از همه عزیزان، بخصوص طلاب محترمی که بموقع تکالیف را انجام و به معاونت پژوهش تحویل دادند، از بقیه عزیزانی که احیاناَ فراموش و یا غفلت کرده اند درخواست میشود هرچه سریعتر تکالیف خود را تحویل نمایند تا از امتیاز پژوهشی برخوردار گردند.

چند نکته درباره خلاصه نویسی:

خلاصه نویسی به روش قیف اطلاعات
روش قیف اطلاعات

چطور بعضی دانش آموزان با تلاش کمتر نمرات بهتری کسب می کنند؟ آنها با استفاده از روش های صحیح مطالعه این کار را انجام میدهند. در این آموزش قصد داریم به شما بگوییم که شما چگونه این کار را انجام دهید.

 

۱ . مطالعه فعال و غیر فعال

 کلید بخاطر سپردن متن کتاب های درسی، استفاده از مطالعه فعال بجای مطالعه غیر فعال می باشد. مطالعه فعال یعنی استخراج اطلاعات و نکات مهم از متنی که مطالعه می کنیم. مطالعه غیر فعال همان مطالعه معمولی است که شما سعی می کنید مطالب را همانگونه که نوشته شده است بخاطر بسپارید.

تکنیک های زیادی برای مطالعه فعال وجود دارد؛ مانند :

·        سوال پرسیدن در مورد مفاهیم جدید؛ که این سوال با عباراتی مانند: چرا، چگونه، کجا، چه کسی، چطور و … آغاز می شود.
پررنگ کردن ( هایلایت) مطالب مهم
حاشیه نویسی نظرات و افکارتان در مورد متن
اما هیچ یک از این تکنیک ها به تنهایی برای درک کامل متن، کافی نخواهند بود. برای نتیجه مطلوب تر، بکارگیری ترکیبی از این روش ها و تکنیک ضروری می باشد. مانند :

 

۲ . روش قیف اطلاعات

 روش قیف اطلاعات، یک تکنیک پیشرفته مطالعه فعال است با ۳ دست آورد مهم :

1.     کمک می کند تا اطلاعات و نکات مهم را شناسایی کرده و مطالب غیر ضروری را حذف کنید.

2.     سرعت مرور شما را افزایش داده و قسمت هایی را که اشکال دارید برای شما مشخص می کند.

3.     جایگزین مناسبی برای کتاب درسی و جزوه شماست

روش قیف اطلاعات شامل دو مرحله یادداشت برداری می باشد. یک لیست کلمات کلیدی برای خودآزمایی و یک خلاصه برای مرور.

خلاصه شامل ۱۰ تا ۲۵ درصد متن اصلی می باشد. کلمات کلیدی نیز ۲٫۵ تا ۵ درصد متن اصلی را شامل می شود.

 

گام اول – مرور ( اختیاری، ولی به شدت توصیه می شود )

مطالعه سطحی و سریع یک فصل بدون نگرانی از فراموشی و درک محتوی. رد شدن از قسمت هایی که مهم بنظر نمی رسند. توجه ویژه به خلاصه ی فصل ( در صورت وجود )، سرتیترها، نکاتی که بصورت درشت و یا با نگارش متفاوت نوشته شده، عکس ها، نمودارها، جعبه های متنی  و … . هدف از این کار دست یابی به یک ایده و دید کلی از محتوای فصل می باشد.

گام دوم – خلاصه نویسی

فصل را مجددا بخوانید؛ ولی این بار مفاهیم اصلی را خلاصه نویسی کنید. هدف از این مرحله استخراج مفاهیم کلیدی و نوشتن آنها به زبان خودتان می باشد. کپی عین کتاب ممنوع می باشد. خلاصه نویسی باید به زبان خودتان و شامل برداشت شما از متن کتاب باشد.

 

برگه ی خلاصه فصل جایگزین کتاب شما برای مرورهای بعدی خواهد شد. به این ترتیب شما می توانید کل یک فصل را در مدت زمانی معادل ۱۰ تا ۲۵ درصد حالت قبلی مرور کنید.

گام سوم – تهیه لیست کلمات کلیدی

حالا یک لیست از کلمات کلیدی از خلاصه ی خود تهیه کنید. بعبارت دیگر، تمام توضیحات حذف شده و فقط نام مفاهیم و کلمات و نکات حساس باقی می مانند.

لیست کلمات کلیدی بعدا برای خودآزمایی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

گام چهارم – مرور

بجای مرور یک فصل، شروع کنید به خواندن لیست کلمات کلیدی. سعی کنید با نگاه کردن به کلمات کلیدی، اطلاعات و توضیحات مربوط به آن را که در خلاصه نوشته اید؛ بخاطر بیاورید. در صورتی که قادر به یادآوری نبودید؛ به خلاصه خود مراجعه کنید و در صورت نیاز کلمه کلیدی خود را اصلاح کنید.

نکات اضافی

·        از مرور مفاهیم و مطالبی که خوب یادگرفته اید خودداری کنید زیرا علاوه بر تلف کردن زمان شما باعث می شود مطالب دیگر را نیز سطحی مرور کنید.

·        هنگام خلاصه نویسی سعی کنید صفحه ی مفهوم مورد نظر در کتاب را یادداشت کنید تا در صورت نیاز دسترسی سریع به آن داشته باشید.

·        سعی کنید خود را با نوشتن جملات ادبی محدود نکنید.

·        می توانید از اپلیکیشن های موبایلی برای سهولت و در دسترس بودن خلاصه های خود استفاده کنید.

یک مثال

متن اصلی – ۳۶۴ کلمه (۱۰۰%)

خلاصه – ۹۰ کلمه (۲۵%)

لیست کلمات کلیدی – ۱۰ کلمه (۲/۷%)

 متن اصلی

 

آماده‌سازی

هرگز این مسئله را دست‌کم نگیرید که آماده‌سازی می‌تواند به مقدار زیادی قدرت به یادسپاری شما را تحت تاثیر قرار دهد. آیا می‌دانید که ورزشکاران المپیکی تنها برای یک حرکت و مسابقه، هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سالها آماده‌سازی انجام می‌دهند؟ آماده‌سازی همان چیزی است که بهترین‌ها را از بقیه جدا می‌کند. با استفاده از این تمرینات ساده به‌راحتی می‌توانید توانایی به خاطر سپاری خود را دو یا سه برابر کنید.

به موسیقی گوش ندهید ( با کلام )

چگونه می‌توانید به‌خوبی به صحبت‌های فرد دیگری گوش کنید درحالی‌که مشغول شنیدن موسیقی هستید؟ موسیقی، به‌ویژه موسیقی با کلام با مرکز پردازش زبان شما تداخل ایجاد می‌کند. ( چیزی که برای اکثر مطالعات علمی بسیار ضروری است ) با گوش دادن به موسیقی با کلام مانند رپ، هیپ‌هاپ یا پاپ، شما در حال تخریب توانایی به یادسپاری خود هستید. اگر قرار است به موسیقی گوش دهید؛ بهتر است که یک موسیقی محیطی مانند صدای امواج باشد.

قطع ارتباط

اجازه ندهید یک اعلان فیس‌بوک یا تلگرام تمرکز شما را بعد از ۵ دقیقه به هم بریزد. این کار را با خاموش کردن اعلان بر روی گوشی یا سای لنت کردن گوشی یا خاموش کردن وای فای یا حتی خود تلفن همراه انجام دهید. ساعت یا تایمر خود را بر روی ۲۰ دقیقه تنظیم کنید و این ۲۰ دقیقه را تنها و تنها به یک‌چیز اختصاص دهید. یادگیری و به خاطر سپاری !

انتخاب بهینه زمان مطالعه و به یادسپاری

یک‌زمان بهینه برای به یادسپاری، وقتی است که شما انرژی خوبی دارید، مغز شما آرام و آماده یادگیری است و شما کمترین تمایل را برای انجام کار دیگری دارید. بدترین زمان برای یادگیری هنگامی است که شما خسته هستید، استرس دارید و تمایل به انجام کارهای دیگری دارید. برای اکثر افراد مطالعه صبح زود و یا آخر شب، زمانی که بقیه خواب هستند بهتر جواب می‌دهد.

تحرک داشتن

ایستادن و قدم زدن؛ گردش خون شما را بیشتر کرده و ماهیچه‌های شما را به حرکت وامی‌دارد و باعث افزایش سطح هوشیاری شما می‌شود. نشستن طولانی‌مدت گردش خون شما و درنتیجه اکسیژن‌رسانی به مغز را کاهش می‌دهد. در صورت امکان، مطلبی را که می‌خواهید مرور کنید؛ می‌توانید با تکیه دادن به دیوار و یا قدم زدن در اتاق انجام دهید.

 

خلاصه

آماده‌سازی ...... توانایی به یادسپاری را دو یا سه برابر میکند.

موسیقی

موسیقی با کلام با مرکز پردازش زبان تداخل ایجاد می‌کند. بدون کلام بهتر است.

قطع ارتباط

خاموش کردن تلفن همراه، کامپیوتر، وای فای، اعلان و سای لنت کردن.

انتخاب بهینه زمان مطالعه و به یادسپاری

وقتی با انرژی هستید. مغز شما خالی و آماده یادگیری هست. اول صبح و آخر شب توصیه میشود.

تحرک داشتن

ایستادن و قدم زدن؛ گردش خون را افزایش داده، سطح هوشیاری را بالا می برد. نشستن طولانی مدت گردش خون و اکسیژن رسانی به مغز را کاهش می دهد.

 

لیست کلمات کلیدی

موزیک بی کلام /  قطع ارتباط / زمان بهینه به یادسپاری / ایستادن / قدم زدن. 

مطمئنا با این مثال شما متوجه کارایی و اهمیت این موضوع شدید. متوجه شدید که مطالعه و یادداشت برداری و خلاصه نویسی به شیوه معمول و رایج چقدر زمان شما را هدر داده و چقدر بازدهی کمی دارد. امیدوارم با بکارگیری این تکنیک، پیشرفت چشمگیری در مطالعه و یادگیری شما حاصل شود.           

 

 

محمدرضا سعیدی روشهای صحیح مطالعه                                                  معاونت پژوهش مدرسه علمیه امام حسن مجتبی علیه السلام